Mandat czy kara administracyjna? Konsekwencje niestosowania się do obostrzeń w trakcie epidemii

Na łamach portalu prawosportowe.pl wskazaliśmy już, kto w obecnym stanie prawnym może kontynuować prowadzenie i uczestnictwo w działalności sportowej (Ograniczenia w działalności sportowej w okresie 28 grudnia 2020 r. - 17 stycznia 2021 r.; Treningi drużyn piłkarskich do 17 stycznia 2021 roku). W dniu dzisiejszym postaram się przybliżyć odpowiedź na pytanie, co grozi za złamanie ograniczeń.

I. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi[1]

Punktem wyjścia dla niniejszej analizy powinny być przepisy ww ustawy. W art. 46 można bowiem odnaleźć zagadnienia związane z ogłaszaniem stanu epidemii oraz możliwe do zastosowania środki ograniczające transmisję zagrożenia.

Art. 46

1. Stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii na obszarze województwa lub jego części ogłasza i odwołuje wojewoda, w drodze rozporządzenia, na wniosek państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
2. Jeżeli zagrożenie epidemiczne lub epidemia występuje na obszarze więcej niż jednego województwa, stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii ogłasza i odwołuje, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej, na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego.
3. W rozporządzeniach, o których mowa w ust. 1 i 2, można ustanowić:

1) czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się,

2) czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych,

3) czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,

4) zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności,

5) obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów,

6) nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi,

7) obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych

- uwzględniając drogi szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz sytuację epidemiczną na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii.

W art. 46b ustawodawca zdecydował się na wypunktowanie najistotniejszych, generalnych zakazów, nakazów i ograniczeń wynikających z owych stanów.

Art. 46b.

W rozporządzeniu, o którym mowa w art. 46a, można ustanowić:

1) ograniczenia, obowiązki i nakazy, o których mowa w art. 46 ust. 4;

2) czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców;

3) czasową reglamentację zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;

4) obowiązek poddania się badaniom lekarskim przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;

4a) obowiązek stosowania określonych środków profilaktycznych i zabiegów;

5) obowiązek poddania się kwarantannie;

6) miejsce kwarantanny;

7) (uchylony)

8) czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia;

9) nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, terenów i obiektów;

10) nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach;

11) zakaz opuszczania strefy zero przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie;

12) nakaz określonego sposobu przemieszczania się;

13) nakaz zakrywania ust i nosa, w określonych okolicznościach, miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, wraz ze sposobem realizacji tego nakazu.

Artykuł 48a zawiera natomiast wyszczególnienie kar administracyjnych, które grożą za nieprzestrzeganie zakazów, nakazów i ograniczeń. Co do zasady oscylują one w przedziale pomiędzy 5.000 zł, a 30.000 zł. Są one nakładane w drodze decyzji administracyjnej przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, państwowego granicznego inspektora sanitarnego lub też wojewodę albo ministra właściwego do spraw zdrowia. Co ważne, decyzje podlegają natychmiastowemu wykonaniu z dniem ich doręczenia. Szczegółowe „widełki” za poszczególne naruszenia określono w art. 48a ust. 1:

1) art. 46 ust. 4 pkt 1 lub w art. 46b pkt 5 i 9-12 - kara pieniężna w wysokości od 5000 zł do 30 000 zł;

2) art. 46 ust. 4 pkt 2 lub w art. 46b pkt 3 - kara pieniężna w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł;

3) art. 46 ust. 4 pkt 3-5 lub w art. 46b pkt 2 i 8 – kara pieniężna w wysokości od 10 000 zł do 30 000 zł;

4) art. 46 ust. 4 pkt 6 – kara pieniężna w wysokości od 5000 zł do 10 000 zł;

5) art. 46 ust. 4 pkt 7 lub w art. 46b pkt 4 – kara pieniężna w wysokości od 5000 zł do 10 000 zł.

II. Naruszenie nakazów, zakazów i ograniczeń, jako wykroczenie.

Jak można było zauważyć, zagadnienia przedstawione w pkt I mogą być egzekwowane w trybie administracyjnym. Istnieje jednak możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności osób w trybie postępowania „mandatowego”, którego prowadzenie leży w przeważającej większości w rękach Policji. Dotyczy to np. nie zasłaniania ust i nosa maseczką lub innym elementem garderoby.

Wychodząc od Kodeksu Wykroczeń[2], kluczowym jest art. 116 § 1 i 1a:

§ 1. Kto, wiedząc o tym, że:

1) jest chory na gruźlicę, chorobę weneryczną lub inną chorobę zakaźną albo podejrzany o tę chorobę,

2) styka się z chorym na chorobę określoną w pkt 1 lub z podejrzanym o to, że jest chory na gruźlicę lub inną chorobę zakaźną,

3) jest nosicielem choroby określonej w pkt 1 lub podejrzanym o nosicielstwo

- nie przestrzega zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi lub w przepisach o Państwowej Inspekcji Sanitarnej albo nie przestrzega decyzji wydanych na podstawie tych przepisów przez organy inspekcji sanitarnej, podlega karze grzywny albo karze nagany.

§ 1a. Kto nie przestrzega zakazów, nakazów, ograniczeń lub obowiązków określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, podlega karze grzywny albo karze nagany.

Zawartymi w powyższym przepisie „przepisami o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych” są np. przepisy przywołanej już w pkt I ustawy, lecz również rozporządzenie, którego analiza była przedmiotem wpisów wskazanych we wstępie dzisiejszego bloga.

Odpowiedź na pytanie jakiej wysokości grzywna może widnieć na mandacie nałożonym przez funkcjonariusza Policji, udziela po części art. 96 ust. 1bd Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia[3]

§ 1bd. W postępowaniu mandatowym, w sprawach, o których mowa w art. 116 § 1 Kodeksu wykroczeń, można nałożyć grzywnę w wysokości do 1000 zł.

Ogólne zaś zasady, co do wysokości grzywny uregulowane są w art. 24 § 1 Kodeksu Wykroczeń:

Art. 24

§ 1. Grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej.

 III. Konsekwencje prowadzenia niedopuszczalnej działalności sportowej

Przypominając jedynie w telegraficznym skrócie treść Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii[4], działalność sportową można prowadzić wyłącznie w ściśle określonych przypadkach wymienionych w § 10 ust. 15:

• w przypadku sportu zawodowego (uzyskiwanie przez zawodnika wynagrodzenia z tytułu uczestnictwa w realizacji zadań sportowych);
• w przypadku zawodników pobierających stypendium sportowe, w myśl ustawy o sporcie;
• zawodników będących członkami kadry narodowej lub reprezentacji olimpijskiej, lub reprezentacji paraolimpijskiej;
• zawodników uprawiających sport w ramach ligi zawodowej w rozumieniu ustawy o sporcie;
• w przypadku dzieci i młodzieży uczestniczącej we współzawodnictwie sportowym prowadzonym przez odpowiedni polski związek sportowy.

Podejmowanie zatem działalności sportowej w zakresie niewymienionym powyżej może stanowić podstawę do nałożenia mandatu przez Policję lub kary administracyjnej przez właściwy organ po pisemnym zawiadomieniu o takim naruszeniu złożonym przez podmiot kontrolujący (np. Policję). Należy wyjść przy tym z założenia, że sankcja może dotknąć tak osobę prawną, jak i fizyczną.

Więcej informacji o dopuszczalnej działalności sportowej można znaleźć we wpisach przywołanych na początku dzisiejszego bloga.

***

W wielu przypadkach postępowania odwoławcze - zarówno prowadzone w trybie administracyjnym, jak i wykroczeniowym - kończyły się po myśli ukaranych za „naruszenia” obostrzeń. Trudno jednak mówić o utartej praktyce i 100% - owej pewności sukcesu. Dochodzenie swoich racji może ciągnąć się kilka miesięcy, a dodatkową uciążliwością jest możliwość natychmiastowego wykonania decyzji administracyjnej nakładającej karę pieniężną. Z tego powodu warto zasięgnąć profesjonalnej porady lub w spokoju przeanalizować dopuszczalność podjęcia bądź kontynuowania działalności wymienionej w aktach prawnych regulujących obowiązujące obostrzenia.

[1] tj. z dnia 8 października 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1845)

[2] tj. z dnia 4 kwietnia 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 821)

[3] tj. z dnia 26 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 729)

[4] (Dz.U. z 2020 r. poz. 2316)