Sport jako narzędzie realizacji celów unijnej Strategii Europa 2020

Przy omawianiu zagadnienia sportu w kontekście celów UE istotna jest unijna strategia wzrostu na najbliższe dziesięciolecie - Europa 2020 (dalej: Strategia), która została przyjęta w obliczu kryzysu finansowego z jakim Europa miała do czynienia w momencie wydania dokumentu^[1]. Zasadniczym celem Strategii jest między innymi wspieranie gospodarki sprzyjającej włączeniu społecznemu – o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną.

Powyższy cel ma zostać osiągnięty poprzez podniesienie współczynnika aktywności zawodowej oraz promowanie aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym osób wykluczonych społecznie. Uprawnionym wydaje się więc wysunąć wniosek, iż skutecznym narzędziem realizacji tychże założeń może okazać się sport, którego walory edukacyjne, społeczne, zdrowotne oraz możliwości w zakresie zwiększenia miejsc pracy są aktywnie promowane na poziomie UE.

Założeniem Strategii jest stworzenie większej ilości miejsc pracy oraz podwyższenie standardu życia^[2]. Strategia opiera się na dwóch filarach: na podejściu tematycznym, łączącym ogólne priorytety i służącym ich realizacji wymiernym celom, oraz na sprawozdaniach państw członkowskich, które mają pomóc im w opracowaniu własnych strategii powrotu do trwałego wzrostu i stabilnych finansów publicznych^[3]. Na rok 2020 KE wyznaczyła pięć wymiernych celów UE: zatrudnienie, badania i innowacje, zmiany klimatu i energia, edukacja oraz walka z ubóstwem^[4]. W dokumencie wymieniono również 3 wzajemnie powiązane ze sobą priorytety takie jak rozwój inteligentny, rozwój zrównoważony oraz rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu^[5]. Ostatni z wymienionych ma polegać na wspieraniu gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. Jednakże KE wskazuje, iż są to priorytety ogólne i aby je urzeczywistnić potrzebne będą liczne działania prowadzone na poziomie krajowym, unijnym i międzynarodowym. Cele Strategii realizowane są przez UE przy pomocy programów działań nazywanych – inicjatywami przewodnimi. W kontekście  unijnej polityki sportowej do takich z całą pewnością można zaliczyć wskazane w dokumencie roboczym KE z 2011r. dotyczącym rozwoju europejskiego wymiaru sportu^[6]. Związany jest on bowiem z realizacją celów unijnej polityki sportowej wskazanymi w art. 165 TFUE^[7].

Omawiany dokument określa KE i państwom członkowskim ramy strategiczne jako podstawę do działań na poziomie UE w dziedzinie sportu, które wskażą przewidywane działania dokonane na podstawie art. 165 TFUE. Inicjatywa zakłada spójność i ścisłe skoordynowanie z politykami UE i programami w obszarach, które są ściśle związane ze sportem jak zdrowie, edukacja i szkolenia, integracja społeczna, zatrudnienie, obywatelstwo czy rynek wewnętrzny^[8]. W celach ogólnych KE wskazuje, iż „planowana inicjatywa powinna mieć na celu przyczynienie się do nadrzędnych celów Unii Europejskiej określonych w Strategii w zakresie zrównoważonego rozwoju, walki z bezrobociem, wzmacnianiem integracji społecznej oraz postępu Europy obywateli^[9]”. Niektóre cele szczegółowe mają w tym zakresie znaczenie zdaniem KE. Wśród tych istotnych wymieniono promowanie poprawiających zdrowie, społecznych i edukacyjnych funkcji sportu, wspieranie struktur sportowych opartych o zasadę dobrowolności, wzmacnianie dialogu i współpracy z podmiotami sportowymi oraz wsparcie podstaw dowodowych dla sportu. Cele Strategii mogą więc skutecznie zostać osiągnięte poprzez takie działania jak polityka na rzecz ułatwienia obywatelom UE zwiększenia ruchu w życiu codziennym, zwiększenie udziału grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, polepszenie dostępu do sportu dla osób niepełnosprawnych, zwiększenie równości płci w sporcie, lepsza integracja grup defaworyzowanych w społecznościach poprzez zajęcia i wydarzenia sportowe, stworzenie zrównoważonych struktur sportowych w państwach członkowskich, promowanie wolontariatu w sporcie czy wzmocnienie istniejącego zorganizowanego dialogu z podmiotami sportowymi^[10]. W ostatnim przypadku KE podkreśla rolę Forum Sportu UE jako kluczowej rocznej platformy dialogu i wymiany, a także proponuje zorganizowaną współpracę wysokiego szczebla między olimpijskim i sportowym ruchem a instytucjami unijnymi. Wskazuje się także dążenie do wzmocnienia bazy wiedzy na temat sportu w UE w celu ułatwienia podejmowania świadomych decyzji politycznych na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym oraz wspieranie najlepszych praktyk między naukowcami, obszarem przemysłu sportowego, w ruchu sportowym czy władzach publicznych.

Wszystkie powyższe działania stanowią konkretne propozycje, które mają zagwarantować osiągnięcie wskazanych w strategii celów. Badania gospodarcze ukazały, że na przykład na Cyprze - 2,2% całkowitego zatrudnienia ma związek z sportem, w Wielkiej Brytanii 2%, a w Austrii - 5,8%. Z kolei w takich krajach jak Finlandia czy Szwecja 18 % obywateli jest wolontariuszami sportowymi^[11]. Poprzez udział w klubach sportowych ludzie często angażują się w dobrowolne działania, które są pozytywne dla ich społeczności. Można więc wysunąć wniosek, iż sport poprzez swój wpływ na sektory pokrewne takie jak edukacja, telewizja, zdrowie czy wykluczenie społeczne będzie znacząco wpływać na realizację celów Strategii Europa 2020. Podkreśla to również Rada UE, która zwraca się do państw członkowskich, aby bardziej doceniły potencjalny wkład sportu w realizację celów Strategii Europa 2020^[12].

Podsumowując niniejsze rozważania, unijne instytucje dostrzegając potencjał jaki posiada największy ruch społeczny na świecie - sport, często podkreślają, iż przyczynia się do realizacji strategicznych celów UE. Wskazuje się na takie cele jak dobrobyt czy wartość unijną – solidarność. W kontekście celu UE, jakim jest ustanowienie rynku wewnętrznego, unijna polityka sportowa koncentruje sie głównie na komercyjnej stronie sportu. Jednakże mając na uwadze, iż TFUE w większej mierze niż poprzednie traktaty skupia się na zapewnieniu lepszej skuteczności tzw. wymiarowi społecznemu, sport, który może się przyczynić do rozwiązania wielu problemów społecznych ma w tym względzie także niebagatelne znaczenie. Od funkcji edukacyjnych, po zdrowotne i społeczne - sport daje szerokie możliwości podjęcia odpowiednich działań w oparciu o art. 165 TFUE, które mogą doprowadzić do realizacji celów strategicznych UE, takich jak Europa 2020, po cele ogólne UE wyrażone w art. 3 TUE. W ostatnim planie prac UE w dziedzinie sportu na lata 2017-2020 ustalono, że priorytetowymi zagadnieniami będą uczciwość w sporcie, gospodarczy wymiar sportu oraz sport i społeczeństwo^[13]. Uznano również, iż sport może odegrać pozytywną rolę w zakresie radzenia sobie z ogólnymi wyzwaniami społeczno-gospodarczymi i w zakresie bezpieczeństwa, przed jakimi obecnie stoi UE, w tym związanych z migracją, wykluczeniem społecznym, radykalizacją, które mogą prowadzić do brutalnego ekstremizmu. Można więc przewidzieć, iż w przyszłości instytucje unijne będą intensywniej rozwijać społeczne walory sportu, które w obliczu problemów migracyjnych mogą zgodnie ze Strategią Europa2020 sprzyjać pomyślnemu wyjściu z kryzysu.

[1] Komunikat Komisji Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Bruksela, 3.3.2010, KOM(2010) 2020.

[2] Ibidem, s. 2.

[3] Ibidem, s. 6.

[4] Ibidem, s. 3.

[5] Ibidem, s. 5.

[6] Commission staff working document Impact Assessment Accompanying document to the Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions – Developing the European Dimension in Sport, SEC (2011) 0067.

[7] „Działanie Unii zmierza do rozwoju europejskiego wymiaru sportu, przez popieranie uczciwości i dostępności we współzawodnictwie sportowym oraz współpracy między podmiotami odpowiedzialnymi za sport, jak również przez ochronę integralności fizycznej i psychicznej sportowców, w szczególności tych najmłodszych.”

[8] Commission staff working document Impact Assessment Accompanying document to the Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions – Developing the European Dimension in Sport, SEC (2011) 0067, pkt 3.1.

[9] Ibidem, pkt 3.1.

[10] Ibidem, pkt 3.2.

[11] Interview of Michael Barnier, member of the European Commission – Internal Market and Services, 2011, dostęp pod adresem internetowym na dzień 30.05.2017r.: https://www.thenewfederalist.eu/Michel-Barnier-Sport-can-contribute-to-the-goals-of-the-Europe-2020.

[12] Rezolucja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie planu prac Unii Europejskiej w dziedzinie sportu na lata 2011-2014, Dz.U.UE C 162 z 2011r., pkt 4.

[13] Rezolucja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie z 24 maja 2017r. w sprawie planu prac Unii Europejskiej w dziedzinie sportu (1 lipca 2017r – 31 grudnia 2020r.), 9639/17, pkt 12.