Przesłanki odebrania stypendium sportowego - Wyrok WSA II SA/Ol 9/19

Przesłanki przyznania stypendium wskazane w art. 31 ust. 3 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie powinny być także kryteriami jego pozbawienia. Zwrot "za osiągnięte wyniki sportowe" dotyczy, co wynika z wykłady literalnej, wyników już osiągniętych. Zatem przekroczeniem delegacji ustawowej będzie określenie warunków pozbawienia stypendium, odnoszące się do zdarzeń przyszłych.

Stan faktyczny

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie na rozprawie w dniu 14 lutego 2019 roku wydał wyrok w związku ze skargą Prokuratora Okręgowego w Elblągu na uchwałę Rady Miejskiej w Lidzbarku z dnia 28 marca 2017 r. w przedmiocie określenia szczegółowych zasad, trybu przyznawania i pozbawiania oraz rodzaju i wysokości okresowych stypendiów sportowych oraz nagród i wyróżnień Burmistrza Lidzbarka za wyniki sportowe.

Prokurator w treści skargi wskazał niezgodność przepisów w akcie prawa miejscowego z przepisami ustawy, m.in.: 1) poprzez zbyt ogólne ujęcie dyscyplin sportowych, 2)przekroczenie delegacji ustawowej i wprowadzenie jako kryterium warunkującego przyznanie stypendium brak ukarania karą dyscyplinarną, 3)zawężenie pojęcia "osiągnięty wynik sportowy" wyłącznie do pozycji medalowej zawodach sportowych najwyższej rangi. Wszystkie te niezgodności zostały faktycznie potwierdzone przez sąd w wyroku i w konsekwencji unieważnione.

Najistotniejszym jednak w kontekście tego tekstu jest wskazane przez Prokuratora uchybienie odnoszące się do wprowadzenia do uchwały regulacji umożliwiającej pozbawienie zawodnika stypendium sportowego z uwagi na okoliczności niezwiązane z osiąganymi wynikami sportowymi w postaci: zaprzestania realizacji szkolenia sportowego, zakończenia kariery, utracenia zdolności do uprawiania sportu przez okres dłuższy niż 3 miesiące potwierdzonej orzeczeniem lekarskim, utracenia praw zawodniczych, a także ukarania karą dyscyplinarną przez klub sportowy lub krajowe i międzynarodowe organizacje sportowe oraz stosowanie dopingu lub innych substancji i metod zabronionych;

Uchwała traktowała również jako podstawę pozbawienia stypendium złożenie fałszywych dokumentów, na podstawie których zostało przyznane stypendium. Z tym także nie zgodził się Prokurator wskazując, iż powyższa przesłanka jest przesłanką skutkującą wznowieniem postępowania i wydaniem rozstrzygnięcia merytorycznego, a nadto poprzez bezzasadne powtórzenie przepisu ustawy.

Stopień możność regulowania kwestii przyznawania stypendium przez gminę

Zgodnie z polskim ustawodawstwem do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o zasięgu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów, a przy braku innych uregulowań ustawowych do gminy należy także rozstrzyganie w sprawach dotyczących tej społeczności. Dotyczy to też spraw z zakresu kultury fizycznej.

Celem ustawy o sporcie było stworzenie nowego aktu normatywnego wspierającego kulturę fizyczną ograniczających reglamentację prawną sportu do niezbędnego minimum. Dlatego ustawa wprowadziła jedynie niezbędne regulacje prawne dla prawidłowego rozwoju sportu.

Art. 31 [Stypendia sportowe ze środków samorządu terytorialnego]

1. Jednostki samorządu terytorialnego mogą ustanawiać i finansować okresowe stypendia sportowe oraz nagrody i wyróżnienia dla osób fizycznych za osiągnięte wyniki sportowe.
2. Stypendia lub nagrody dla trenerów prowadzących szkolenie zawodników osiągających wysokie wyniki sportowe w międzynarodowym współzawodnictwie sportowym lub w krajowym współzawodnictwie sportowym mogą być przyznawane przez jednostki samorządu terytorialnego i finansowane z budżetu tych jednostek.
3. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa, w drodze uchwały, szczegółowe zasady, tryb przyznawania i pozbawiania oraz rodzaje i wysokość stypendiów sportowych, nagród i wyróżnień, o których mowa w ust. 1 i 2, biorąc pod uwagę znaczenie danego sportu dla tej jednostki samorządu terytorialnego oraz osiągnięty wynik sportowy.

Zwrot "mogą ustanawiać" pozostawia jednostce samorządu terytorialnego swobodę w wyborze wprowadzenia lub nie na swoim terenie tego rodzaju gratyfikacji. Co ważne, regulacja zawarta w art. 31 ust. 3 ustawy w żaden sposób nie precyzuje szczegółowo kryteriów, jakie powinny być spełnione przez jednostki samorządu terytorialnego, aby finansować nagrody czy wyróżnienia za wyniki sportowe. Nie oznacza jednak dowolności prawodawcy lokalnego i przyjęcia, że taki akt prawa miejscowego jest aktem uznaniowym.

Przepisem stanowiącym podstawę wydania decyzji dot. m.in. stypendiów stanowi art. 31 ust. 3 OpłSkarbU, który upoważnia organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego do określania szczegółowych zasad, trybu przyznawania i pozbawiania stypendiów przy uwzględnieniu dwóch kryteriów:

• znaczenia danego sportu dla tej jednostki samorządu terytorialnego
• osiągniętych wyników sportowych

Nie można przy tym przyjąć, że przepis analizowany przepis OpłSkarbU powinien być interpretowany literalnie, to znaczy w sposób prowadzący do wniosku, że każdy uprawiający sport w rozumieniu i osiągający w tym sporcie wyniki sportowe jest uprawniony do uzyskania stypendium.

Art. 31 ust. 1 OpłSkarbU daje uprawnienia jednostkom samorządu terytorialnego do ustanowienia i finansowania m.in. okresowych stypendiów sportowych. Z przepisu tego wynikają ustawowe kryteria przyznawania stypendiów sportowych, tj. krąg podmiotowy, obejmujący każdą osobę fizyczną oraz osiągane wyniki sportowe. A zatem potencjalnymi beneficjentami stypendium sportowego są wszyscy mieszkańcy danej gminy, o ile osiągają wyniki sportowe.

Przesłanki pozbawienia stypendium sportowego

Sąd podzielił wniosek prokuratora co do zasadności stwierdzenia nieważności uchwały w obszarze normującym przesłanki pozbawienia stypendium zawodnika, gdy w okresie jego pobierania zaprzestał realizacji szkolenia sportowego, zakończył karierę sportową, utracił zdolność do uprawniania sportu przez okres dłuższy niż trzy miesiące, został ukarany karą dyscyplinarną przez klub sportowy lub krajowe i międzynarodowe organizacje sportowe, utracił prawa zawodnicze, złożył fałszywe dokumenty, na podstawie których zostało przyznane stypendium sportowe, stosował doping lub inne substancje i metody zabronione i stosował substancje i metody zabronione.

W opinii sądu przesłanki przyznania stypendium wskazane w art. 31 ust. 3 ustawy o sporcie powinny być także kryteriami jego pozbawienia. Zwrot "za osiągnięte wyniki sportowe" dotyczy, co wynika z wykładni literalnej, wyników już osiągniętych. Zatem przekroczeniem delegacji ustawowej będzie określenie warunków pozbawienia stypendium, odnoszące się do zdarzeń przyszłych. Tym samym, brak jest podstaw do pozbawienia stypendium w przypadku zaprzestania realizacji szkolenia sportowego, zakończenia kariery, utraty zdolności do uprawiania sportu przez okres dłuższy niż trzy miesiące czy ukarania karą dyscyplinarną, jak również stosowania dopingu lub innych substancji i metod zabronionych.

Tym bardziej, że część z nich może być skutkiem okoliczności niezależnych, a nawet niezawinionych przez zawodnika (kontuzja, choroba) od zawodnika, jak chociażby zaprzestanie realizacji szkolenia sportowego, zakończenie kariery sportowej, czy utrata zdolności do uprawniania sportu.

Zatem tylko te przesłanki, które są związane z utratą statusu mieszkańca gminy (np. wyprowadzka połączona z wola zmiany centrum życiowego), utrata charakteru sportu mającego znaczenie dla gminy oraz ustalenie braku osiągnięcia sportowego winny skutkować pozbawieniem stypendium. Inne przesłanki mogą być wprowadzone w drodze umowy stypendialnej czy regulacji cywilnej.

Warto też zaznaczyć, że stypendium jest okresowe (nie krócej niż 3 i nie dłużej niż 9 miesięcy) i stanowi formę docenienia za wynik sportowy, a nie swoiście pojmowanej "zaliczki" na poczet przyszłych osiągnięć.

Z kolei wskazanie złożenia fałszywego dokumentu jako przesłanki pozbawienia stypendium, na podstawie którego zostało ono przyznane, powinno podlegać wzruszeniu decyzji w trybie przewidzianym w kodeksie postępowania administracyjnego, skoro w tej formie może nastąpić pozbawienie stypendium.

Reasumując, należy pamiętać o hierarchicznej strukturze aktów prawnych w polskim porządku prawnym, gdzie akt niższej rangi musi być zgodny z aktem znajdującym się wyżej, a jego rozszerzona treść musi zawierać się w treści aktu wyższego. Naruszenie tej zasady miało miejsce w wyżej opisanym stanie faktycznym i sąd stwierdził, że przekroczenie zakresu upoważnienia ustawowego do wydania aktu prawa miejscowego wskazanego we wcześniejszych wywodach, będące wynikiem wadliwej wykładni, jak również naruszenie wynikającego z zasady demokratycznego państwa prawnego nakazu przestrzegania przez prawodawcę zasad poprawnej legislacji, stanowią istotne naruszenia prawa i uzasadniają stwierdzenie nieważności wymienionych powyżej.