Badania lekarskie, a kontrakt zawodnika

Dla każdego miłośnika sportu oczywistym jest, że przed podpisaniem kontraktu sportowego zawodnicy są zobowiązani do przejścia serii badań lekarskich, które są kluczowym aspektem chociażby każdego transferu zawodnika. To ważny krok, który ma na celu zadbanie o zdrowie zawodników i zapewnienie, że są w stanie sprostać wyzwaniom sportowego świata i danej dyscypliny sportu. Temat niby oczywisty, ale spójrzmy na niego nie tylko z punktu widzenia art. 37 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie[1]. Przy okazji tego wpisu zapraszam także do wcześniejszego bloga, który pojawił się na prawosportowe.pl, tj. wpisu pt.,,Klubowy eskulap” (https://prawosportowe.pl/a/klubowy-eskulap).

Na pierwszy rzut weźmy Regulations on the Status and Transfer of Players.

Art. 13 stanowi, że umowa pomiędzy zawodnikiem a klubem sportowym może zostać rozwiązana wyłącznie po upływie okresu na jaki została zawarta bądź za zgodą obu stron. Kolejny artykuł z kolei wskazuje, że umowa ta może zostać rozwiązana przez każdą ze stron bez jakichkolwiek konsekwencji (wypłata odszkodowania, kary sportowe) w przypadku zaistnienia uzasadnionej przyczyny. Można zatem pokusić się o stwierdzenie – patrząc na wskazane dwie regulacje, że przepisy te odzwierciedlają ogólną zasadę prawną: ,,pacta sunt servana”. Art. 17 RSTP określa jednak konsekwencje pieniężne oraz sportowe w sytuacji, kiedy strona kontraktu rozwiąże go bez uzasadnionej przyczyny, w szczególności może to być odszkodowanie lub też zakaz rejestrowania nowych zawodników na szczeblu krajowym jak i międzynarodowym przez określony czas. Zgodnie z art. 18 ust. 4 Regulaminu FIFA w sprawie statusu i transferu zawodników (RSTP) ważność umowy nie może być uzależniona od pozytywnego wyniku badania lekarskiego.

Wspominam o tych przepisach, gdyż są one podstawą do orzekania w sprawach o rozwiązanie kontraktu przez klub sportowy, który to niedopełniając obowiązków w zakresie badań lekarskich zawodników bezpodstawnie rozwiązuje umowy z graczami.

CAS w swoich orzeczeniach wskazuje, że kontuzja zawodnika powstała w czasie trwania umowy nie będzie stanowić ,,słusznego powodu” do rozwiązania kontraktu na podstawie art. 14 RSTP. W oparciu o art.18 ust. 4 RSTP klub chcący zatrudnić zawodnika ma obowiązek dochować należytej staranności i przeprowadzić wszelki niezbędne badania przed zawarciem kontraktu z zawodnikiem[2]. Jeżeli natomiast klub zdecyduje się na zawrzeć umowę z zawodnikiem przed zakończeniem badań lekarskich, czyni to na własne ryzyko. Z drugiej jednak strony zawodnik celem prawidłowego przeprowadzenia badań powinien dostarczyć przyszłemu klubowi wszystkie niezbędne informacje i dokumenty dotyczące swojego stanu zdrowia. Jeżeli zawodnik celowo ukrywałby ważne informacje na temat swojego stanu zdrowia by manipulować wynikami badań lekarskich wówczas kontrakt może zostać rozwiązany z uzasadnionego powodu.

Warunek zawieszający ważność umowy od pozytywnego wyniku badania lekarskiego uznał CAS za nieważny - sprawa Kuwait Kuwait Sporting Club v. Z. & FIFA[3]. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku holenderskiego zawodnika, który grając dla katarskiego klubu doznał kontuzji, w wyniku której stracił przytomność. Po serii badań klubowi lekarze uznali, że zawodnik cierpi na wrodzoną wadę serca, która uniemożliwia mu kontynuację kariery piłkarskiej. Następnie klub rozwiązał kontrakt z zawodnikiem powołując się na jego trwałą niezdolność do świadczenia pracy sportowej[4].

Należy mieć ponadto na uwadze, że niewłaściwa kontrola stanu zdrowia zawodnika czy też niewłaściwie prowadzone leczenie są częstymi źródłami szkody wyrządzonej zawodnikom. Dla przykładu można podać sprawę Krueger v. San Francisco Forty Niners[5], w której kalifornijski sąd apelacyjny orzekł o odpowiedzialności lekarzy drużyny z tytułu nieujawnienia zawodnikowi informacji o jego stanie zdrowia. W danej sprawie gracz futbolu doznawał wielokrotnie kontuzji, jednak lekarze nie poinformowali go o ryzyku trwałego uszkodzenia kolana w przypadku podejmowania dalszej gry. Zawodnik powiedział, że nigdy nie poinformowano go o niebezpieczeństwach związanych z zastrzykami steroidowymi, które stosowano, aby uśmierzyć ból. Sąd stwierdził, że zgodnie z zaleceniem lekarzy drużyny powód przyjmował liczne zastrzyki sterydowe i w efekcie doznał trwałego uszkodzenia kolana.

Analogiczna tematyka byłą również przedmiotem rozstrzygnięć Sądu Najwyższego w Polsce. Do najsłynniejszych w tym zakresie orzeczeń zaliczyć można Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1981 r., IV CR 195/81, OSNC 1982, nr 2-3, poz. 27, w którym SN stwierdził, że tolerowanie przez klub sportowy udziału zawodnika w zajęciach sportowych, które ze względu na zły stan jego zdrowia mogą spowodować trwałe ujemne zmiany w organizmie, wyczerpuje znamiona czynu niedozwolonego, uzasadniającego odpowiedzialność klubu. Takie zachowanie się klubu sportowego, który nie bacząc na stan zdrowia zawodnika dopuszcza go do zajęć sportowych i naraża na możliwość wystąpienia trwałych, ujemnych zmian w organizmie, wyczerpuje znamiona czynu niedozwolonego w rozumieniu art. 415 k.c. W sytuacji takiej klub sportowy zobowiązany jest do naprawienia szkody poniesionej przez zawodnika.

Z kolei w wyroku SN z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 314/10, OSNC-ZD 2012, nr 2, poz. 39 wskazano, że: Brak odpowiedniej reakcji na skargi o złym samopoczuciu zawodnika przygotowującego się do paraolimpiady i na jego zasłabnięcie w czasie treningu lub sprawdzianu, mogą skutkować odpowiedzialnością trenera na podstawie art. 415 k.c. za szkodę jakiej doznał zawodnik w wyniku niewykrycia w odpowiednim czasie choroby, na którą cierpiał i która uniemożliwiała mu dalsze uprawianie tej dyscypliny sportu. Odpowiedzialność w takiej sytuacji może ponosić także klub sportowy lub inna osoba prawna odpowiedzialna za przygotowanie treningu i powierzenie go osobie nie posiadającej wymaganych kwalifikacji i nie reagującej odpowiednio na zgłaszane lub zaobserwowane dolegliwości zawodnika.

Zgodnie z art. 29 ust. 6 u.s. minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw kultury fizycznej określi, w drodze rozporządzenia, zakres i sposób realizowania opieki medycznej, nad zawodnikami zakwalifikowanymi do kadry narodowej w sportach olimpijskich, paralimpijskich i igrzysk głuchych uwzględniając specyfikę współzawodnictwa sportowego oraz potrzebę ochrony zdrowia zawodników.

Ustawodawca w przytoczonym akcie prawnym, tj. Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu i sposobu realizowania opieki medycznej nad zawodnikami zakwalifikowanymi do kadry narodowej: w sportach olimpijskich, paraolimpijskich i igrzysk głuchych (Dz. U. poz. 2225) wskazuje, że opieka medyczna nad zawodnikami zakwalifikowanymi do kadry narodowej: w sportach olimpijskich, paraolimpijskich i igrzysk głuchych obejmuje świadczenia zdrowotne w zakresie: wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, profilaktyki zdrowotnej, w tym szczepień ochronnych, leczenia, rehabilitacji oraz działań koordynujących procesy leczenia i rehabilitacji. W dalszej części przepisy rozporządzenia stanowią, że  kontrolnym badaniom lekarskim podlegają zawodnicy, jeżeli:

• doznany uraz lub przebyty proces chorobowy uniemożliwił im uczestniczenie
  w zajęciach sportowych albo zawodach sportowych przez okres dłuższy niż 14 dni, lub
• utracili przytomność, doznali urazu głowy lub przegrali walkę przez nokaut.

W tym miejscu warto zaznaczyć dwie kwestie. Po pierwsze, przepisy te odnoszą się tylko do określonej grupy sportowców, a po drugie dotyczą one również profilaktyki zdrowotnej. Zatem należy mieć na uwadze, że przeprowadzanie badań kontrolnych nie zwalnia klubu sportowego z obowiązku reagowania w sytuacji, gdy zawodnik zgłasza informacje o złym stanie zdrowia. Brak jego reakcji czy też innych podmiotów mających taki obowiązek może stanowić czyn niedozwolony w rozumieniu art. 415 k.c.: Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

[1] Dla przypomnienia art. 37 u.s. stanowi, że:
1. ,,Zawodnik uczestniczący we współzawodnictwie sportowym organizowanym przez polski związek sportowy jest obowiązany do uzyskania orzeczenia lekarskiego o stanie zdrowia umożliwiającym bezpieczne uczestnictwo w tym współzawodnictwie.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw kultury fizycznej określi, w drodze rozporządzenia, kwalifikacje lekarzy uprawnionych do wydawania orzeczeń lekarskich, o których mowa w ust. 1, a także zakres i częstotliwość wymaganych badań lekarskich, uwzględniając specyfikę współzawodnictwa sportowego.

[2] Np. Case 1061097, Decision of the Dispute Resolution Chamber (DRC) of 26 October 2006, Case 07160251, Decision of the Dispute Resolution Chamber (DRC) of 29 July 2016, Case 03171842, Decision of the Dispute Resolution Chamber (DRC) of 2 March 2017.  

[3] Arbitration CAS 2008/A/1593 Kuwait Sporting Club v. Z. & FIFA, award of 30 December 2008

[4] Arbitration CAS 2013/A/3436 UMM Salal Sport Club v. Mario Melchiot, award of 23 December 2014

[5] California Court of Appeal for the First District 234 Cal. Rptr. 579 (1987)