Newcastle United bliski kontrowersyjnej zmiany właściciela

Saudyjski Fundusz Inwestycyjny zarządzany przez Mohammada bin Salmana, 34-letniego wicepremiera i ministra obrony, a także następcy tronu Arabii Saudyjskiej, „wyłożył na stół” 300 milionów funtów w zamian za 80 procent udziałów w klubie Newcastle Unitek. Mike Ashley – obecny właściciel, już w kwietniu zaakceptował ofertę. Jednocześnie finał tej transakcji nadal pozostaje niewiadomą, ponieważ musi zatwierdzić ją też Angielski Związek Piłki Nożnej (The Football Asssociation), a do oceny tego, czy nowy właściciel rzeczywiście spełnia kryteria wymagane, by stać się właścicielem klubu Premier League posłuży „Owners’ and Directors’ Test” zawarty w Premier League Handbook.

Test Właścicieli i Dyrektorów określa wymagania, które uniemożliwiałyby osobie fizycznej zostanie właścicielem lub dyrektorem klubu. Należą do nich, oprócz wymogów dotyczących możliwości finansowych, wyroki skazujące za szereg przestępstw, zakaz wydany przez organizację sportową lub zawodową, czy też naruszenie niektórych kluczowych przepisów dotyczących piłki nożnej, takich jak ustawianie meczów. Test ten jest stosowany w odniesieniu do przyszłych właścicieli i dyrektorów, którzy są następnie poddawani przeglądowi sezonowemu.

Wątpliwości w kwestii nowego właściciela wyrastają na dwóch polach:

a) na gruncie działań Arabii Saudyjskiej, która notorycznie łamie prawa człowieka – w tej sprawie Amnesty International skierowało list do władz Premier League w tej sprawie, a także

b) ze względu na działalność pirackiej platformy satelitarnej beoutQ, czerpiącej nielegalnie sygnał satelitarny od legalnie ją posiadających platform i powodującą ogromne straty finansowe dla Premier League, a co wykazało orzeczenie WTO z czerwca tego roku, wspieraną przez rząd Arabii Saudyjskiej. To oznacza, że Saudyjczycy, którzy będą zarządzali klubem, są też pośrednio odpowiedzialni za działania na jego niekorzyść.

W odpowiedzi na obawy Amnesty International, EPL utrzymywał, że należyty proces - który jest zasadniczo testem właścicieli i dyrektorów - będzie przestrzegany. Ale czy ten test jest odpowiedni i zdolny do uwzględnienia istotnych kwestii związanych z moralnymi prawami człowieka i piractwem?

W czerwcu The Telegraph zasygnalizował, że Premier League może zablokować przejęcie Newcastle ze względu na morderstwo Dżamala Chaszukdżiego w konsulacie Arabii Saudyjskiej, który wedle doniesień narzeczonej ofiary został zabity na zlecenie Mohammeda bin Salmana. Władze ligi angielskiej od jakiegoś czasu przyglądają się tej sprawie.

Poza naruszeniami praw człowieka, swoje wątpliwości wyraził także katarski nadawca beIN Media Group będący najważniejszym zagranicznym posiadaczem praw do transmisji EPL. W liście oskarżyli rząd Arabii Saudyjskiej o niemal trzy lata kradzieży praw telewizyjnych do transmitowania meczów Premier League. W przypadku, jeśli Premier League nie zablokuje tego przejęcia, beIN może rozważyć zakończenie współpracy z ligą. Katarczycy policzyli, że przez cały proceder stracili już miliard dolarów. Korzenie tej sprawy sięgają 2017 roku, gdy m.in. Arabia Saudyjska zerwała stosunki dyplomatyczne z Katarem i wprowadziła na ten kraj sankcje gospodarcze oraz handlowe, które odczuli również arabscy kibice, gdyż z Kataru nie mogły być dostarczane treści telewizji beIN Sports, która posiadała na wyłączność wiele licencji na transmisje wydarzeń sportowych na arabskie terytorium.

Platforma beoutQatar to platforma, której nazwa wprost nawiązuje do platformy beIN Sports, i w której działalność miała bezpośrednio. W beoutQ nie płacą za licencje, obraz wraz z dźwiękiem kradną od legalnych nadawców, nakładają własne loga i grafiki, wysyłają na satelitę, a potem reklamują tę platformę jako kompleksową. Różnica jest taka, że kto ogląda kanały na saudyjskiej platformie, płaci za nie kilkakrotnie mniej i ma sygnał opóźniony o siedem sekund. Obecnie został wprowadzony przez beoutQ komentarz saudyjskich, a nie katarskich dziennikarzy oraz autorskie przedmeczowe studia, a także własne bloki reklamowe. Na ten moment kanały beoutQ nie są już dostępne w telewizji satelitarnej, jednak nadal są dostępne w Internecie za pomocą urządzeń do transmisji strumieniowej sprzedawanych w Arabii Saudyjskiej, ale dostępnych również poza jej granicami.

Do tej pory osoby zamieszane w ten proceder pozostawały bezkarne, wszelkie kroki prawne podejmowane przez zainteresowane podmioty nieskuteczne, a sama platforma rozwijała się w najlepsze. Przełomowym punktem w tej kwestii może okazać się wyrok Światowej Organizacji Handlu (WTO), opublikowany 16 czerwca 2020 roku., w którym orzekł, iż rząd Arabii Saudyjskiej od początku aktywnie promował i wspierał piracką działalność beoutQ oraz całkowicie naruszył i dalej narusza swoje zobowiązania wynikające z prawa międzynarodowego w zakresie ochrony intelektualnej prawa własności.. W 125-stronicowym sprawozdaniu na temat ochrony praw własności intelektualnej w Arabii Saudyjskiej stwierdzono, że Arabia Saudyjska "nie przewidziała procedur karnych i kar", powstrzymujących beoutQ przed nielegalną transmisją wydarzeń sportowych w Królestwie.

W związku z tym WTO wezwało Arabię ​​Saudyjską do „dostosowania swoich środków” do tych obowiązków, uznając, że narusza to art. 42 i art. 41 ust. 1 porozumienia WTO w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (Porozumienie TRIPS), zapobiegając podejmowaniu przez beIN postępowania cywilnego przeciwko naruszeniu praw autorskich w Arabii Saudyjskiej, a także z naruszeniem art. 61 Porozumienia TRIPS, odmawiając podjęcia jakichkolwiek działań karnych przeciwko beoutQ, mimo że są obsługiwane przez osoby fizyczne lub podmioty podlegające jurysdykcji karnej Arabii Saudyjskiej Arabia i pomimo wielu dowodów dostarczonych władzom saudyjskim przez Premier League i FIFA.

Porozumienie TRIPS

Artykuł 41

1. Członkowie zapewnią dostępność procedur w zakresie dochodzenia i egzekwowania praw, określonych w niniejszej Części, na podstawie ich prawa krajowego tak, aby umożliwić skuteczne działanie przeciwko każdemu naruszeniu praw własności intelektualnej, objętych niniejszym Porozumieniem, włącznie z doraźnymi środkami dla zapobiegania naruszeniom i środkami zaradczymi dla odstraszania od następnych naruszeń. Procedury te będą stosowane w taki sposób, aby uniknąć tworzenia barier dla handlu prowadzonego zgodnie z prawem oraz aby stworzyć zabezpieczenia przed ich nadużyciem.

Artykuł 42 - Procedury oparte na zasadzie słuszności i sprawiedliwości

Członkowie zapewnią posiadaczom praw dostęp do cywilnych procedur sądowych dotyczących dochodzenia i egzekwowania praw własności intelektualnej objętych zakresem niniejszego Porozumienia. Pozwani będą mieć  prawo  do  pisemnego powiadomienia, a powiadomienie będzie dokonane terminowo i  będzie  zawierało  wystarczające  szczegóły,  włącznie  ze wskazaniem  podstawy  roszczeń.  Strony  będą  mogły  być reprezentowane przez niezależnego adwokata, zaś procedury nie narzucą nadmiernie ciężkich wymogów, co do obowiązkowego osobistego  stawiennictwa.  Wszystkie  strony  uczestniczące w takich postępowaniach będą uprawnione do uzasadniania swych  roszczeń  i  przedstawiania  wszystkich  właściwych dowodów. Procedura zapewni środki dla ustalenia i ochrony informacji poufnych, chyba że będzie to sprzeczne z istniejącymi wymogami konstytucyjnymi.

Artykuł 61

Członkowie ustanowią procedury karne i kary, które będą stosowane przynajmniej w przypadkach umyślnego podrabiania znaku towarowego lub piractwa praw autorskich, dokonanego na skalę handlową. Dostępne środki zaradcze będą obejmowały uwięzienie albo kary pieniężne wystarczające dla odstraszenia zgodnie z wymiarem kar stosowanych za przestępstwa o odpowiadającym im ciężarze. W stosownych przypadkach, dostępne środki zaradcze będą obejmowały także konfiskatę, przepadek i zniszczenie towarów stanowiących naruszenie oraz wszelkich materiałów i narzędzi, które były głównie stosowane dla popełnienia przestępstwa. Członkowie mogą ustanowić procedury karne i kary, które będą stosowane w innych przypadkach  naruszania  praw  własności  intelektualnej, w szczególności jeżeli naruszenia dokonywane są umyślnie i na skalę handlową.

Jaka zatem w kontekście wspomnianego orzeczenia WTO podjęta zostanie decyzja względem Saudyjskiego Funduszu Inwestycyjnego w oparciu o „Owners’ and Directors’ Test”? W związku z orzeczeniem w sprawie beoutQ należałoby wziąć pod uwagę punkty F.1.1.2. oraz F.1.5.2.

Premier League Handbook

Section F: Owners’ and Directors’ Test

1. 1 .A Person shall  be  disqualified  from  acting  as  a  Director  and  no  Club  shall  be  permitted to have any Person acting as a Director of that Club if:

F.1.1.   in  relation  to  the  assessment  of  his  compliance  with  Rule  F.1  (and/or  any   similar   or   equivalent   rules   of   The   Football   League   or   The   Football    Association) at any time, he has:

F.1.1.1.   failed  to  provide  all  relevant  information  (including,  without   limitation,  information  relating  to  any  other  individual  who   would qualify as a Director but has not been disclosed, including  where  he  or  they  are  acting  as  a  proxy,  agent  or  nominee  for   another Person); or

F.1.1.2. provided false, misleading or inaccurate information

F.1.5.  he has a Conviction (which is not a Spent Conviction) imposed by a court of  the United Kingdom or a competent court of foreign jurisdiction: F.1.5.1.   in  respect  of  which  an  unsuspended  sentence  of  at  least  12   months’ imprisonment was imposed; 

F.1.5.2.    in   respect   of   any   offence   involving   any   act   which   could    reasonably   be   considered   to   be   dishonest   (and,   for   the    avoidance   of   doubt,   irrespective   of   the   actual   sentence    imposed); or

F.1.5.3.   in  respect  of  an  offence  set  out  in  Appendix  1  (Schedule  of   Offences)   or   a   directly   analogous   offence   in   a   foreign    jurisdiction (and, for the avoidance of doubt, irrespective of the  actual sentence imposed);

Przy punkcie F.1.1.2, należałoby rozważyć powiązania saudyjskiego rządu, do którego należy również Fundusz, z działającą nielegalnie i naruszającą własność intelektualną w sposób karygodny platformą beoutQ, którą to rząd Arabii Saudyjskiej od początku aktywnie promował i wspierał, a do czego sukcesywnie się nie przyznawał, czym poddał co najmniej w wątpliwość prawdziwość swych oświadczeń. Równie istotny może okazać się punkt F.1.5.2, ponieważ na podstawie orzeczenia WTO, potwierdzono powiązania Arabii Saudyjskiej będącej właścicielem Funduszu z działaniem wbrew międzynarodowym regulacjom i aktywnym wspieraniu platformy działającej między innymi na szkodę samej EPL i z pewnością taką działalność można by uznać za nieuczciwą. Mimo jednak, że Premier League Handbook wymaga ujawnienia informacji o rzeczywistych beneficjentach, test koncentruje się głównie na wyznaczonych właścicielach/dyrektorach. Czy w ramach procesu EPL badane będzie konsorcjum, indywidualni właściciele przedsiębiorstw, a ostatecznie podmioty powiązane z podmiotami uczestniczącymi w transakcji?

Obecny test kwalifikujący do objęcia prawem własności wydaje się być nieodpowiedni do celu, przynajmniej, jeśli chodzi o możliwość zastosowania podejścia opartego na wartościach. Zachodzi prawdopodobieństwo, że umowa zostanie zatwierdzona, biorąc pod uwagę, wywołaną koronawirusem i następstwami z niej wynikającymi, słabą kondycje finansową klubów EPL, gdyż obecnie kapitał zewnętrzny będzie szczególnie mile widziany niezależnie od tego, skąd pochodzi, nawet kosztem obniżenia poprzeczki, co do wymagań względem właścicieli.

Może się jednak okazać, że wartości takie jak sprawiedliwość czy słuszność przezwyciężą chłodną kalkulację opartą na pieniądzach i The Football Asssociation zdecyduje się nie zatwierdzać przejęcia Newcastle United przez Saudyjski Fundusz Inwestycyjny. Na ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie pozostaje tylko czekać.