Zasady etyczne obowiązujące w sporcie piłki nożnej cz. 4

Pora na ostatni artykuł związany z wejściem w życie Kodeksu Etycznego Polskiego Związku Piłki Nożnej. W poprzednim wpisie było m.in. o zasadzie bezwzględnego przestrzegania norm i zasadzie integralności rozgrywek piłkarskich, a cały artykuł znajdziecie tutaj.

Przypomnijmy Kodeks wprowadzono Uchwałą nr IX/142 z dnia 4 listopada 2020 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie przyjęcia Kodeksu Etycznego Polskiego Związku Piłki Nożnej i obowiązuje on od daty jego uchwalenia.

Dziś skoncentrujemy się na Rozdziale 3 – „Postanowienia szczegółowe”. Na czoło wysuwa się zasada zachowania neutralności. Zgodnie z art. 23 i tą zasadą, w swoich relacjach z władzami państwowymi, organizacjami narodowymi oraz międzynarodowymi, stowarzyszeniami i innymi ugrupowaniami, osoby do których stosuje się postanowienia nin. Kodeksu powinny, oprócz przestrzegania ogólnych zasad z niego wynikających, pozostawać neutralne politycznie zgodnie z zasadami i celami FIFA, UEFA, PZPN, lig i klubów oraz działać zgodnie z pełnioną przez daną osobę funkcją oraz na rzecz integralności sportu piłki nożnej.

Kolejna zasada, to zawarta w art.24 - zasada zachowania lojalności. Lojalność jest postawą charakteryzującą się przestrzeganiem przepisów i regulaminów piłkarskich, dochowaniem wierności podstawowym wartościom obowiązującym w sporcie piłki nożnej, a także akceptowaniem decyzji podejmowanych przez władze piłkarskie (art. 24 ust. 1). Zgodnie z ust. 2, osoby, do których stosuje się postanowienia nin. Kodeksu muszą swoim postępowaniem przedstawiać dowód swojej lojalności wobec FIFA, UEFA i PZPN - jako krajowej federacji piłkarskiej, jego organizacji członkowskich i lig piłkarskich.

W art.25 Kodeksu Etycznego zawarto zasadę zachowania poufności. W zależności od realizowanej funkcji, osoby, do których stosuje się postanowienia nin. Kodeksu są zobowiązane do zachowania w pełni zasady poufności, w szczególności w odniesieniu do każdej przekazanej im informacji poufnej lub tajnej, która została im powierzona służbowo lub korporacyjnie jako wyraz szczególnej lojalności, pod warunkiem oczywiście, że dana informacja nie jest sprzeczna z regulacjami prawa powszechnego lub piłkarskiego (ust.1). Natomiast, zgodnie z ust. 2, obowiązek zachowania poufności nie wygasa z momentem zakończenia jakiejkolwiek relacji, na podstawie której dana osoba podlega nin. Kodeksowi.

Wiele w ostatnim czasie mówi się o sygnalizacji i instytucji sygnalisty w życiu społecznym. Również w Kodeksie Etycznym Polskiego Związku Piłki Nożnej znalazły się postanowienia odzwierciedlające tę dyskusję i potrzebę sygnalizacji nieprawidłowości. Zgodnie z art.26 Kodeksu, osoby podlegające nin. Kodeksowi, które uzyskały informację na temat naruszenia jego postanowień mają obowiązek pisemnej sygnalizacji tego faktu do Rzecznika Etyki, Rzecznika Dyscyplinarnego lub Rzecznika Ochrony Prawa Związkowego (obowiązek sygnalizacji).

Kolejny kodeksowy obowiązek został zawarty w art.27. To obowiązek współpracy. Osoby, do których stosują się postanowienia nin. Kodeksu muszą całkowicie współpracować i pomagać, w dobrej wierze i w każdej chwili Rzecznikowi PZPN, prowadzącemu daną sprawę, niezależnie od tego, czy występują w sprawie w charakterze strony, świadka lub w jakiejkolwiek innej roli. Wymaga to pełnego dostosowania się do wniosków i żądań wskazanego Rzecznika PZPN lub Komisji Dyscyplinarnej PZPN, w szczególności w zakresie wyjaśniania faktów, przedstawienia pisemnych lub ustnych zeznań, przedłożenia informacji, dokumentów lub innych materiałów, a także ujawnienia szczegółowych informacji dotyczących dochodów i finansów, jeśli dany Rzecznik PZPN uzna to za konieczne (ust.1).

Celem realizacji tego obowiązku, osoby, które podlegają postanowieniom Kodeksu, są zobowiązane współpracować z Rzecznikiem PZPN prowadzącym konkretną sprawę, niezależnie od tego, czy występują w charakterze strony, świadka lub w innej roli, a przy tym traktować dostarczone informacje oraz swoje zaangażowanie w sprawę jako ściśle poufne, chyba że zostaną pouczone inaczej przez wskazanego Rzecznika PZPN. Ponadto, osoby, do których stosują się postanowienia nin. Kodeksu, zobowiązują się powstrzymywać się od prowadzenia jakichkolwiek działań – rzeczywistych lub pozornych – mających na celu utrudnienie, uchylanie się, zapobieganie lub przeszkadzanie w jakikolwiek inny sposób prowadzonej lub mającej być prowadzoną procedurze przez Rzeczników PZPN lub Komisję Dyscyplinarną PZPN.

Kolejne instrumenty realizacji obowiązku współpracy zawarto w ust. 4 i 5. I tak, w związku z jakimkolwiek prowadzonym lub potencjalnie prowadzonym postępowaniem przed Rzecznikami PZPN lub Komisją Dyscyplinarną PZPN, osoby podlegające nin. Kodeksowi nie powinny: zatajać żadnego istotnego faktu, składać fałszywych lub wprowadzających w błąd oświadczeń lub zeznań względnie przedstawiać jakiekolwiek niepełne, fałszywe lub wprowadzające w błąd informacje lub inne materiały, a ponadto, osoby podlegające nin. Kodeksowi nie powinny nikogo nękać, zastraszać, grozić, na nikim się mścić - lub grozić jakąkolwiek inną represją – z jakiegokolwiek powodu związanego z pomocą lub potencjalną pomocą udzielaną przez wskazany podmiot Rzecznikowi PZPN prowadzącemu daną sprawę lub Komisji Dyscyplinarnej PZPN.

Przepisy art.28 Kodeksu regulują problematykę konfliktu interesów. Zgodnie z postanowieniami ust. 1, osoby, do których stosuje się postanowienia nin. Kodeksu muszą powstrzymać się przy wykonywaniu swoich funkcji (w szczególności w zakresie przygotowania lub udziału w podejmowaniu decyzji) sytuacji, w których istniejący lub potencjalny konflikt interesów może mieć wpływ na realizację ich funkcji. Zgodnie z ust. 2, konflikt interesów powstaje, gdy osoby podlegające nin. Kodeksowi mają lub mogą mieć interesy inne niż interesy mogące wpływać na ich zdolność do prawidłowego wykonywania ich podstawowych obowiązków w sporcie piłki nożnej w sposób celowy, niezależny i integralny (uczciwy). Inne interesy obejmują m.in. uzyskanie wszelkich możliwych korzyści - nie konweniujących z powyższymi obowiązkami - przez jakąkolwiek osobę, do której stosuje się postanowienia Kodeksu lub przez podmioty powiązane, zgodnie z definicją zawartą w nin. Kodeksie. O podmiotach powiązanych już pisaliśmy w odc. 1.

Przepis art. 28 ust. 3 obliguje wszystkie osoby podlegające m.in. zawodników, trenerów, kandydatów do organów związku do dokładnej analizy swoich relacji lub interesów życiowych przed zatrudnieniem, mianowaniem i wyborem. Zatem, zgodnie z przepisem, zanim osoby podlegające nin. Kodeksowi zostaną wybrane, nominowane lub zatrudnione, powinny wyjawić wszystkie relacje lub interesy, które mogą doprowadzić do powstania konfliktu interesów w kontekście pełnienia przez nich nowych funkcji.

Zgodnie z ust. 4, osoby, do których stosuje się postanowienia nin. Kodeksu nie mogą wykonywać swoich obowiązków (w szczególności przez przygotowanie lub uczestnictwo w podejmowaniu decyzji) w sytuacjach, w których istnieje ryzyko, że konflikt interesów może wpływać na realizację ich funkcji w polskiej piłce nożnej. W takim przypadku, konflikt interesów musi być natychmiast ujawniony i zgłoszony organizacji, na rzecz której osoba podlegająca Kodeksowi świadczy swoje funkcje.

Dyskryminacja i zniesławienie – zostały uregulowane jako kolejne „postanowienia szczególne” Kodeksu Etycznego, choć tego typu czyny podlegają również odpowiedzialności przepisów Regulaminu Dyscyplinarnego PZPN, gdzie są uregulowane np. jako wypowiedzi poniżające (art. 77 RD) czy pośród postępowań w sprawach rażących przypadków chuligaństwa, rasizmu i ksenofobii, w którym wniosek o wszczęcie postępowania złożył Rzecznik Dyscyplinarny (art. 159 i nast. RD).

Wracając jednak do postanowień art. 29 Kodeksu Etycznego, zgodnie z ust. 1, osoby, do których stosuje się postanowienia nin. Kodeksu nie mogą w żadnym przypadku naruszać godności lub integralności kraju, jednostki lub grupy osób poprzez pogardliwe, dyskryminujące lub oszczercze słowa lub jakiekolwiek działania - w szczególności podejmowane - ze względu na rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne, narodowe lub społeczne, płeć, język, religię, poglądy polityczne lub jakiekolwiek inne opinie, majątek, urodzenie, orientację seksualną lub jakikolwiek inny powód, a ponadto, zgodnie z ust. 2 zabronione jest, aby osoby, co do których stosują się postanowienia niniejszego Kodeksu składały jakiekolwiek oświadczenia zniesławiające wobec PZPN, UEFA i FIFA i /lub jakiejkolwiek innej osoby podlegającej nin. Kodeksowi w kontekście wydarzeń dotyczących sportu piłki nożnej.

Ochrona integralności fizycznej i psychicznej – zgodnie z tą szczegółową zasadą, osoby podlegające nin. Kodeksowi powinny chronić, szanować i przestrzegać integralność i godność osobistą innych osób. Szczególnej ochronie podlegają dzieci i młodzież uprawiające sport piłki nożnej. Zasada przewiduje również, że osoby, do których stosują się postanowienia nin. Kodeksu nie mogą używać obraźliwych gestów i słów w celu znieważania innych osób w jakikolwiek sposób, ani nakłaniać innych do nienawiści lub przemocy. Zabronione jest także dręczenie oraz molestowanie seksualne. Przez dręczenie należy rozumieć systematyczne, wrogie i wielokrotne działania przez dłuższy okres czasu mające na celu odizolowanie lub wykluczenie danej osoby w drodze ostracyzmu lub umniejszenie godności danej osoby. Natomiast szczególnie zabronionymi czynami, zgodnie z art. 30 ust 4 Kodeksu Etycznego są: groźby, obietnice korzyści i wymuszenia.

Kodeks reguluje również w art. 30 zasady odpowiedzialności za naruszenie zasad etycznych, w tym w szczególności zasad określonych postanowieniami niniejszego Kodeksu Etycznego określa Regulamin Dyscyplinarny PZPN. Konstatując, naruszenia przepisów Kodeksu Etycznego PZPN stanowią np. naruszenie przepisów art. 110 Regulaminu czyli mogą być przypisywane pod blankietowe normy z art. 110 czyli jako „inne rażące naruszenie przepisów prawa związkowego lub norm etyczno – moralnych, obowiązujących w piłce nożnej”.