Obserwator sędziowski podczas meczu piłki nożnej

Niedawno pisałem o roli delegata podczas meczu piłkarskiego na przykładzie rozgrywek szczebla centralnego w Polsce i nawet w komentarzu pod artykułem, jeden z Czytelników napisał, że „delegat to obserwator”, a to nic bardziej mylnego. Delegat meczowy PZPN jest bardzo często mylony z obserwatorem sędziowskim i zdarza się to kibicom, zawodnikom czy klubowym działaczom praktycznie na każdym szczeblu rozgrywek.

Pisząc o kompetencjach delegatów meczowych PZPN sięgałem przed wszystkim do „Wytycznych dla Delegatów Meczowych PZPN w zakresie pełnionej funkcji i wypełniania dokumentacji meczowej”.  By pokazać różnicę między delegatem i obserwatorem zajrzyjmy do Uchwały nr V/98 z dnia 26 maja 2014 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie zasad dotyczących obowiązków sędziów, obserwatorów sędziów oraz delegatów meczowych w rozgrywkach szczebla centralnego. Uchwała ta doczekała się w tym roku jednej zmiany[1], dotyczącej spotkania organizacyjnego (SPO) i jego części dotyczącej spraw sędziowskich (Rozdz. II, art. 14), a mianowicie w drugiej części spotkania organizacyjnego w dniu meczu (SPO – sprawy sędziowskie) ma teraz obowiązek uczestniczyć przynajmniej jeden z członków składu sędziowskiego delegowanego na dany mecz, wskazany przez sędziego, a nie cały skład sędziowski, jak to było sformułowane w pierwotnym brzmieniu Uchwały.

Nie zmieniły się natomiast przepisy dotyczące zarówno obserwatorów sędziowskich, jak i delegatów meczowych zawarte w Rozdziałach III i IV. Jeśli chodzi o Zasady Ogólne sformułowane w Uchwale V/98, wspólne dla sędziów, obserwatorów i delegatów w rozgrywkach szczebla centralnego, a zatem rozgrywkach Ekstraklasy, I ligi, II, ligi, Pucharu Polski szczebla centralnego oraz Meczu o Superpuchar to w myśl przepisu Rozdz. I art. 1 „obowiązkiem sędziów, obserwatorów sędziów oraz delegatów meczowych, zwanych dalej „oficjalnymi przedstawicielami PZPN”, jest zachowanie całkowitej obiektywności i neutralności we wszelkich działaniach, jakie mają być podejmowane”.

Oficjalni przedstawiciele PZPN są również zobowiązani do informowania właściwych organów PZPN i/lub organizatora rozgrywek (np. Ekstraklasa S.A., w przypadku rozgrywek Ekstraklasy – przyp. autora) o wszelkich próbach wpływania na ich decyzje lub mających na celu naruszenie ich obiektywności i neutralności. Niezachowanie tego obowiązku oraz zasad sformułowanych w Uchwale stanowi podstawę do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, określonego odrębnymi przepisami PZPN. O odpowiedzialności dyscyplinarnej pisałem już zresztą na Blogu w artykule pt. „Poznajemy Regulamin Dyscyplinarny PZPN cz. 10”.

Sędziowie, obserwatorzy sędziów oraz delegaci meczowym mają również na mocy przepisów Rozdz. I art. 4 zakaz uczestnictwa w jakichkolwiek zakładach bukmacherskich. Jest to zzakaz szerszy niż w przypadku piłkarzy, bo jak zajrzymy do przepisu art. 5 pkt k Uchwały nr III/54 z dnia 27 marca 2015 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej -Minimalne Wymagania dla standardowych kontraktów zawodników w sektorze zawodowej piłki nożnej, to taki kontrakt ma zawierać zobowiązanie Zawodnika do przestrzegania zakazu udziału w zakładach bukmacherskich dotyczących jakichkolwiek rozgrywek piłkarskich, a nie jakichkolwiek zakładów bukmacherskich.

Kompetencje obserwatora sędziów zostały wymienione w Rozdziale III Uchwały V/98. Nadrzędną zasadą jest powstrzymanie się obserwatora od utrzymywania jakichkolwiek kontaktów z przedstawicielami klubów klasy rozgrywkowej, w której prowadzi obserwację zawodów. Od tej zasady są trzy wyjątki:

• Kontakty takie mogą nastąpić jedynie w celach szkoleniowych w sposób ustalony przez właściwy organ PZPN i/lub organizatora rozgrywek i nie mogą być związane z prowadzeniem przez niego obserwacji konkretnych zawodów (Rozdz. III art. 3).
• Po przybyciu na zawody obserwator sędziów, co do zasady, nie kontaktuje się z przedstawicielami klubu poza sytuacjami wymagającymi technicznego kontaktu z przedstawicielami klubu (wskazanie miejsca, wyznaczenie pokoju obserwatora itp.) (Rozdz. III art. 13).
• Jeżeli na dane zawody nie wyznaczono delegata meczowego lub osoba mająca pełnić tę funkcję jest nieobecna (np. z przyczyn losowych), wówczas funkcję delegata meczowego pełni obserwator sędziów (Rozdz. III art. 17).

Z powyższego wynika zatem, że obserwator może pełnić w wyjątkowych przypadkach funkcję delegata.

Obserwator zawodów zobowiązany jest ponadto do:

• poinformowania właściwego organu PZPN i/lub organizatora rozgrywek o wszelkich próbach skontaktowania się z nim przez przedstawiciela klubów klasy rozgrywkowej, w której prowadzi obserwację zawodów (Rozdz. III art. 2),
• nie przyjmowania jakichkolwiek prezentów od przedstawicieli klubów za wyjątkiem pamiątek klubowych wręczanych po zakończonych zawodach, których wartość nie może przekroczyć 250 złotych. Obserwator sędziów nie może przyjmować jakichkolwiek prezentów od sędziów zawodów ani od delegata meczowego (Rozdz. III art. 4),
• nie wypowiadania się w imieniu PZPN i/lub organizatora rozgrywek i powinien powstrzymać się od wszelkich działań, które mogą naruszyć interes PZPN i/lub organizatora rozgrywek (Rozdz. III art. 5),
• poinformowania PZPN i/lub organizatora rozgrywek o wszelkich istniejących związkach obserwatora z klubem klasy rozgrywkowej, w której prowadzi zawody, w szczególności dotyczących spraw rodzinnych, finansowych itp. (Rozdz. III art. 6).

Obserwator sędziów jest wyznaczany przez właściwy organ PZPN, a obsada jest tajna i jest dokonywana najpóźniej w tygodniu poprzedzającym dane zawody. Właściwy organ PZPN powiadamia obserwatora sędziów w ustandaryzowany sposób. Obserwator sędziów zobowiązany jest do nie ujawniania innym osobom faktu wyznaczenia do obserwacji danych zawodów (Rozdz. III art. 7). Komunikacja między obserwatorem sędziów a właściwym organem PZPN powinna się odbywać w ramach systemu Extranet. Uchwała zawiera również przepisy dotyczące podróży obserwatora na mecz, czy jego ewentualnego zakwaterowania w hotelu w noc poprzedzającą mecz. Na podstawie wyjątku, określonego w Rozdz. III art. 9, obserwator może odbywać podróż na zawody wspólnie z delegatem meczowym.

Obserwator sędziów, co do zasady, zobowiązany jest do przybycia na stadion nie później niż na 75 minut przed rozpoczęciem zawodów. Jeżeli są sprawy wymagające skontaktowania się z klubem (np. niewłaściwe przygotowanie boiska, brak wody w szatni itp.) obserwator, co do zasady, zobowiązany jest do przekazania swoich uwag delegatowi meczowemu na zawodach jako jedynej osobie uprawnionej do nadzoru nad prawidłową organizacją i przebiegiem zawodów. Obserwator ma zakaz uczestnictwa w oficjalnych spotkaniach pomeczowych w klubie, a po zakończeniu swoich czynności regulaminowych jest zobowiązany opuścić obiekt klubu.

Bardzo ważnym obowiązkiem obserwatora sędziów jest przesłanie raportu obserwatora / sprawozdania sędziowskiego do właściwego organu PZPN we wskazanym odrębnie terminie (do 36 godzin po zawodach). Obserwator sędziów zobowiązany jest nie ujawniać treści raportu innym osobom niż sędziowie i właściwy organ PZPN. Organizator rozgrywek może natomiast zażądać przekazania raportu obserwatora sędziów w sytuacjach wymagających rozstrzygnięć dyscyplinarnych (Rozdz. III art. 16).

Ale to nie obserwator sędziów, tylko delegat meczowy, co wynika z przepisu Rozdz. IV art. 1 Uchwały V/98 jest najwyższym rangą przedstawicielem PZPN na zawodach. Do jego podstawowych kompetencji należą:

• nadzór nad prawidłowym sposobem organizacji i przebiegu zawodów,
• przeprowadzenie spotkania organizacyjnego w dniu meczu (SPO),
• wspieranie organizatora zawodów w sprawach organizacyjnych i bezpieczeństwa,
• przygotowanie dokumentacji meczowej.

Delegat meczowy, podobnie jak obserwator sędziów jest zobowiązany do powstrzymywania się od utrzymywania jakichkolwiek kontaktów z przedstawicielami klubów klasy rozgrywkowej, w której prowadzi obserwację zawodów. Wyjątki mogą wynikać z przepisów niniejszej uchwały oraz Wytycznych dla Delegatów Meczowych PZPN. Takie kontakty mogą następować wyłącznie  w celach szkoleniowych, organizacyjnych lub bezpieczeństwa, w sposób ustalony przez właściwy organ PZPN i/lub organizatora rozgrywek. Jeśli już w związku z obserwacją konkretnych zawodów istnieje taka konieczność kontaktu, to delegat meczowy nawiązując taki kontakt, jest zobowiązany poinformować o tym fakcie właściwy organ PZPN i/lub organizatora rozgrywek.

Delegat meczowy jest także zobowiązany poinformować wyżej wymienione organy o wszelkich próbach skontaktowania się z nim przez przedstawiciela klubów klasy rozgrywkowej, w której prowadzi obserwację zawodów poza przypadkami określonymi w odrębnych przepisach. Regulacje dotyczące zakazu kontaktów oficjalnych przedstawicieli z klubami mają zapobiegać praktykom, jakie w przeszłości często miały miejsce, np. w czasach afery korupcyjnej, np. próbom wpływania na oceny czy ustawianiu meczów.

Delegat meczowy, podobnie jak obserwator zobowiązany jest do nie przyjmowania jakichkolwiek prezentów od przedstawicieli klubów za wyjątkiem pamiątek klubowych wręczanych po zakończonych zawodach, których wartość nie może przekroczyć 250 złotych. Nie może ponadto przyjmować jakichkolwiek prezentów od sędziów ani od obserwatora sędziów. Jest też, podobnie jak obserwator zobowiązany do nie wypowiadania się w imieniu PZPN i/lub organizatora rozgrywek i powinien powstrzymać się od wszelkich działań, które mogą naruszyć interes PZPN i/lub organizatora rozgrywek.

Jedyny wyjątek od zakazu wypowiadania się i komentowania meczu ma miejsce jeżeli zaszła konieczność przerwania zawodów i/lub zakończenia zawodów przed upływem regulaminowego czasu gry Wtedy delegat meczowy ma obowiązek wydać stosowne oświadczenie po przerwanych / zakończonych zawodach. Oświadczenie delegata meczowego powinno zawierać wyłącznie przyczynę przerwania / zakończenia zawodów przed upływem regulaminowego czasu gry oraz informację o procedurze dotyczącej weryfikacji wyniku zawodów lub konieczności ich dokończenia. W szczególności delegat meczowy powinien powstrzymać się od wyrażania własnej opinii i komentowania decyzji o przerwaniu / zakończeniu zawodów przed upłynięciem regulaminowego czasu gry oraz informowania o ewentualnych konsekwencjach dyscyplinarnych (Rozdz. IV art. 8 Uchwały V/98).

Delegat meczowy, podobnie jak obserwator zobowiązany jest do poinformowania PZPN i/lub organizatora rozgrywek o wszelkich istniejących związkach delegata meczowego z klubem klasy rozgrywkowej, w której jest obsadzany na zawody, w szczególności dotyczących spraw rodzinnych, finansowych itp. I także podobnie jak obserwator komunikuje się  z właściwym organem PZPN i/lub organizatora zawodów za pomocą systemu Ekstranet. I podobnie jak obserwator musi okazać odpowiednią legitymację, a jego czynności mają się zakończyć przesłaniem raportu oraz innej dokumentacji do właściwego organu PZPN i/lub organizatora rozgrywek w terminie wskazanym w Wytycznych dla Delegatów Meczowych PZPN. Delegat meczowy jest zobowiązany do odnotowania wszystkich uwag zgłaszanych przez sędziów, obserwatora sędziów lub przedstawicieli klubów. Delegat meczowy zobowiązany jest nie ujawniać treści raportu innym osobom niż właściwy organ PZPN i/lub organizatora rozgrywek (Rozdz. IV art. 15 Uchwały V/98).

Na koniec o jeszcze jednym ważnym obowiązku delegata meczu, a w razie jego nieobecności kompetencji obserwatora sędziów. Na mocy przepisu Rozdz. IV art. 16 „Właściwy organ PZPN i/lub organizatora rozgrywek jest upoważniony do kontaktu z delegatem meczowym w dowolnym momencie w celu prawidłowego wykonania obowiązków oraz postanowień regulaminów, w tym w szczególności w celu poinformowania o ustaleniach dotyczących wszelkich dodatkowych imprez i uroczystości, planowanych przed meczem, w jego przerwie lub po meczu”. Dotyczy to np. minuty ciszy przed meczem ku czci zmarłej osoby.

Warto nadmienić, że w sprawach nieuregulowanych Uchwałą nr V/98 z dnia 26 maja 2014 roku  Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie zasad dotyczących obowiązków sędziów, obserwatorów sędziów oraz delegatów meczowych w rozgrywkach szczebla centralnego zastosowanie mają Wytyczne dla Delegatów Meczowych PZPN, których obowiązująca wersja znajduje się na stronie internetowej PZPN.