Główne założenia i wnioski wynikające z okólnika FIFA dot. organizacji MŚ w 2026

FIFA opublikowała okólnik dot. procesu przetargowego na organizację Mistrzostw Świata w 2026 roku. Okólnik ten przedstawia kluczowe elementy zreformowanego procesu przetargowego, istniejące mechanizmy oceny, zalecenia dotyczące ochrony integralności procesu, harmonogram wyboru hosta (hostów) mistrzostw, specyficzne wymagania dotyczące hostingu, szczegółowe objaśnienie gwarancji rządowych, a także zasady zrównoważonego zarządzania imprezami i ochrony praw człowieka.

Głównym celem FIFA jest promocja piłki nożnej, bez znaczenia, jak bardzo jest już ona powszechnie uwielbiana. Chcąc uwolnić pełen potencjał futbolu na wszystkich jego poziomach FIFA decyduje się na ekspansję na nowe rynki. Stąd zaakceptowanie wcześniej zmiany (wprowadzenie 48-zespołowych Mistrzostw Świata). Wybór gospodarza (hosta) dla takiego turnieju nie jest sprawą łatwą i wymaga przeprowadzenia szczegółowej procedury przejrzystego i prawidłowego wyboru. W tym celu FIFA radykalnie usprawnia mechanizmy selekcji miejsc swojego „show event”.

Począwszy od oceny każdej z ofert, opartej na jasnych i przejrzystych kryteriach, skończywszy na wygenerowaniu raportów, które będą podstawą do wyceny przez FIFA całego przedsięwzięcia, proces ten nadzorować będą najlepsi eksperci. Następnie krótka lista najlepszych ofert zostanie poddana pod głosowanie na Kongresie FIFA, a decyzja w ten sposób zapadła będzie ostateczną.

Wiemy już, że gdzie by finały te nie zagościły, będą wyjątkowe.

Zanim jednak zaczniemy kibicować Biało-czerwonym w walce o medal na MŚ 2026, a wcześniej o wywalczenie awansu do nich, FIFA musi zdecydować, gdzie o ten medal powalczymy, a pomoże w tym wspomniany okólnik. Poniżej przedstawiam, co ów dokument normuje.

Proces przetargowy

W 2026 roku Mistrzostwa Świata FIFA będą większe niż kiedykolwiek. Uczestniczyć będzie w nich więcej krajów - w sumie 48 - i o wiele więcej na całym świecie zacznie marzyć o sukcesie w kwalifikacjach. Zmodernizowany turniej zasługuje na nienaganny proces ustalania, który kraj lub kraje będą go obsługiwać. FIFA przyjęła to zobowiązanie i udoskonaliła proces licytacji, skupiając się na kilku nieodzownych elementach profilowanych na następnych stronach.

Transparentność

Każdy etap opisywanego procesu jest otwarty dla publiczności. Treść oferty i wymagania dotyczące hostingu są publicznie dostępne, podobnie jak raporty z oceny dla każdej z kandydatur. Na podstawie tych sprawozdań FIFA podejmie decyzję i określi wąską listę ofert, które kwalifikują się pod głosowanie na Kongresie FIFA. Podczas tego procesu wszystkie indywidualne głosy zostaną ujawnione. Ostateczna decyzja najwyższego organu legislacyjnego FIFA będzie więc wynikiem otwartego głosowania.

Ponadto procedura przetargowa podlega znacznie rozszerzonym zasadom postępowania, a po raz pierwszy zostanie poddana kontroli przez niezależną firmę audytorską powołaną przez FIFA. Innymi słowy, społeczność piłkarska będzie wiedziała, co należy zrobić, aby zostać gospodarzem Mistrzostw Świata FIFA, a także dlaczego dokonano właśnie takiego wyboru.

Zobowiązanie do przestrzegania praw człowieka i zrównoważonego rozwoju

Zobowiązanie do poszanowania praw człowieka zostało zapisane w art. 3 Statutu FIFA i określone w organizacyjnej polityce praw człowieka. Działalność gospodarza Mistrzostw Świata, ale i samej FIFA, winna być prowadzona w oparciu o zasady zrównoważonego zarządzania wydarzeniami - zgodnie z normą ISO 20121 - oraz z poszanowaniem międzynarodowych praw człowieka i standardów pracy zgodnie z Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka. Zgodnie z powyższym wymagane będzie wdrożenie jak najlepszych standardów pracy oraz przestrzegania praw człowieka przez narodowe związki piłki nożnej, rząd i inne podmioty zaangażowane w organizację turnieju, m.in.: odpowiedzialne za budowę i remont stadionów, ośrodków szkoleniowych, hoteli. i lotnisk.

Udział

Puchar Mistrzostw Świata FIFA to najbardziej pożądana nagroda w piłkarskim świecie, dlatego też proces decyzyjny, mający na celu wybór gospodarza turnieju, musi być jak najbardziej otwarty. Po raz pierwszy odbędzie się Kongres FIFA, który ostatecznie wyłoni w drodze jawnego głosowania hosta historycznych Mistrzostw Świata.

Obiektywność

Ocena ofert musi być dokładna i jak najbardziej obiektywna. W tym celu FIFA utworzyła grupę zadaniową ds. Oceny ofert 2026, której będzie się kierowana jasnymi i obiektywnymi kryteriami. Obejmuje to proces kwantyfikacji i oceny aspektów infrastrukturalnych i handlowych każdej oferty – każdy kandydat, któremu nie uda się osiągnąć minimalnego wyniku, a nawet minimalnych wymagań w kluczowych kryteriach, zostanie z wyboru wykluczony.

Ulepszony proces oceny

FIFA opracowała proces, w ramach którego do procesu oceniania ofert, dodano dwa dodatkawe nowe elementy: (1) utworzono tzw. grupę zadaniową ds. oceny ofert 2026, składającą się z kilku członków administracji FIFA posiadających odpowiednią wiedzę specjalistyczną, przewodniczącego Komitetu Audytu i Zgodności FIFA, przewodniczącego Komitetu Zarządzania FIFA oraz członka Komitetu Organizacyjnego ds. Rozgrywek FIFA; (2) przeprowadzony przez niezależną firmę audytorską zostanie dokładny audyt, a przedstawiciel firmy audytorskiej będzie także obserwatorem procesu oceny ofert i działań prowadzonych przez ww. wspomnianą grupę zadaniową.

Wymagania wobec kandydatów na gospodarzy Mistrzostw Świata w 2026 r.

Zespół zadaniowy ds. oceny ofert MŚ 2026 będzie odpowiedzialny za przygotowanie raportu oceny ofert obejmującego każdą ofertę. Wiadomo też, z jakich kluczowych elementów będzie się składał.

Po pierwsze - ocena poziomu zgodności każdej oferty z:

- wymaganiami procesu licytacji,

- formularzami dokumentów hostingowych FIFA,

- wymogami hostingu dla zawodów.

Po drugie - ocena ryzyka i korzyści każdej z ofert, w tym ocena negatywnego wpływu na prawa człowieka w związku z pełnieniem funkcji gospodarza mistrzostw oraz prognoza kosztów i przychodów z tym związanych.

Po trzecie - ocena techniczna każdej oferty obejmującej kluczowe elementy infrastruktury i handlu niezbędnych do zorganizowania udanego turnieju finałowego. Ocena ta będzie skutkować uzyskaniem punktów (zarówno dla poszczególnych składników, jak i ogólnych), obliczonych zgodnie z systemem punktowym ustalonym przez FIFA.

System punktowy

Ww. system punktowy w ogólnym ujęciu, uwzględniającym kryteria infrastrukturalne i komercyjne, wygląda następująco:

- infrastruktura (70% ogólnego wyniku);

- elementy komercyjne (30% ogólnego wyniku).

źródło: FIFA.com

Kluczowym elementem działalności mechanizmów wyboru gospodarza Mistrzostw Świata FIFA jest ochrona integralności procesu wspomnianej selekcji - od początku, do końca. W tym celu odpowiednie komisje FIFA i zewnętrzni eksperci zajmujący się zagadnieniami antykorupcji, wydali zalecenia, w jaki sposób poprawić ten konkretny aspekt procesu składania ofert. W wyniku ich prac, poza zobowiązaniem się do przestrzegania Kodeksu Etyki FIFA, dla każdego z interesariuszy, wprowadzono zobowiązanie do ścisłego przestrzegania zestawu zasad i środków ochrony.

Obejmuje to administrację FIFA, organy decyzyjne, a zwłaszcza wszystkie związki piłkarskie.

Oprócz innych środków, zasady postępowania w sprawie przetargu na hosta MŚ w 2026 roku określają:

- obowiązek stosowania się do podstawowych zasad etycznych,

- zakaz wręczania i odbierania nieodpowiednich podarunków,

- zakaz wszelkiej nieetycznej współpracy lub zmowy między związkami, a także surowe zasady dotyczące propozycji projektów rozwoju piłki nożnej i organizacji meczów towarzyskich.

Ww. zasady nadal obowiązują podczas fazy hostingu, a FIFA zastrzega sobie prawo do rozwiązania umowy hostingu w przypadku wykrycia nieetycznego zachowania.

Rządowe wsparcie

Warunkiem nominacji na gospodarza i przystąpienia do etapu rywalizacji, jest zobowiązane do zapewnienia pełnego wsparcia władz rządowych na poziomie ogólnopaństwowym, regionalnym i gminnym w swoich krajach. Obejmuje to na przykład wydawanie gwarancji rządowych oraz zapewnianie wsparcia operacyjnego, podatkowego i administracyjnego dla kandydującego związku.

FIFA opublikowała dokument poglądowy, który zawiera bardziej szczegółowe wyjaśnienia dotyczące gwarancji rządowych.

W zakresie niektórych ważnych gwarancji, których domagają się rządy, takich jak wizy, pozwolenia imigracyjne, czy procedury odprawy – rząd kraju gospodarza turnieju finałowego jest proszony o ogólne ustanowienie środowiska bezwizowego lub ułatwienie istniejących procedur wizowych dla osób biorących udział w finałach. Niemniej, w każdym przypadku wszelkie procedury wizowe muszą być stosowane w sposób niedyskryminacyjny.

Związek kandydujący do miana gospodarza MŚ w 2026 roku zobowiązany jest również do uzyskania gwarancji rządowych i wypracowania z rządem sposobu działania w zakresie: ochrony i bezpieczeństwa, pozwoleń na pracę oraz stosowania odpowiednich przepisów prawa pracy, ochrony i wykorzystywania praw komercyjnych (autorskich i handlowych), czy też stosowania się do narzuconych zobowiązań antydyskryminacyjnych.

Inne wymagania dotyczące gospodarza Mistrzostw Świata w 2026 przedstawiają poniższe grafiki:

źródło: FIFA.com

źródło: FIFA.com

Omawiany dokument zawiera również szereg załączników, do zapoznania z którymi potencjalni kandydaci są zobowiązani, a które to zawierają bardziej szczegółowe rozwinięcie powyżej wskazanych kwestii.

Wnioski

Sygnał, jaki FIFA wysyła w świat tym okólnikiem jest jasny i precyzyjny, tak samo jak jasne i przejrzyste mają być zasady wyboru kolejnego gospodarza jednej z najważniejszych imprez sportowych na świecie. Mocny nacisk na transparentność, począwszy od samej fazy składania ofert, czy później głosowania, aż do ostatecznego wyboru gospodarza, podobnie jak zobowiązanie do przestrzegania praw człowieka i kształtowania należytych warunków pracy m.in. podczas budowy stadionów i wreszcie zdecydowane zaznaczenie braku tolerancji dla jakichkolwiek zachowań korupcyjnych, stawiają FIFA w jednym linii z organizacjami, które chcą być postrzegane, jako „czyste”, propartnerskie i nowoczesne. O ile poszerzony charakter turnieju może budzić kontrowersje, o tyle zmiany, jakie zachodzą w samej FIFA muszą skłaniać do raczej pozytywnych refleksji. Z drugiej jednak strony, te same procedury często już wprowadzane są do licznych korporacji, czy innych firm, które chcąc iść z duchem czasu, dbają o swoje dobre imię i opinię swojego pracownika i... klienta, a tym przecież, koniec końców, jest każdy kibic.

źródło: FIFA.com